🌀 شیر برقی چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟
شیر برقی (Solenoid Valve) قطعه‌ای الکترومکانیکی است که وظیفه دارد جریان مبرد را در سیکل تبرید باز یا بسته کند. این قطعه معمولاً در مسیر لوله‌ی مایع یا لوله‌ی برگشت قرار می‌گیرد و نقش کلیدی در کنترل جریان مبرد بین واحد داخلی و بیرونی دارد.
در برخی مدل‌ها، شیر برقی وظیفه‌ی سوییچ‌کردن بین حالت سرمایش و گرمایش (در کولرهای اینورتر یا چهار فصل) را نیز بر عهده دارد.
🔧 مهم‌ترین کاربردهای شیر برقی در کولر گازی:
تبدیل حالت گرمایش و سرمایش
جلوگیری از برگشت مبرد به کمپرسور هنگام خاموش شدن
کنترل مبرد در یونیت‌هایی با چند اواپراتور
افزایش بازدهی سیستم
❗ علائم خرابی شیر برقی کولر گازی
۱. عدم تغییر حالت بین سرمایش و گرمایش
🔹 اگر سیستم شما چهار فصل است و با زدن ریموت حالت عوض نمی‌شود، شیر برقی می‌تواند معیوب باشد.
۲. سرمای ناکافی یا عملکرد ضعیف در یکی از حالت‌ها
🔹 عبور محدود مبرد از شیر برقی معیوب باعث کاهش ظرفیت سرمایش یا گرمایش می‌شود.
صدای تق تق یا ویز ویز غیرعادی در زمان کارکرد
🔹 شیر برقی در هنگام باز و بسته شدن ممکن است صدا تولید کند. صداهای پیوسته یا غیرعادی نشانه‌ی خرابی کویل یا گیرکردن پین است.روشن و خاموش شدن پی‌در‌پی کمپرسور (Cycling)
🔹 عملکرد نادرست شیر برقی می‌تواند باعث تغییر ناگهانی فشار در مدار شود و کمپرسور را دچار سیکل‌زنی کند.
🧪 روش‌های تست شیر برقی کولر گازی
بررسی ولتاژ ورودی به کویل شیر برقی
با مولتی‌متر، بررسی کنید که ولتاژ لازم (معمولاً 220 یا 24 ولت بسته به مدل) هنگام فعال بودن ارسال می‌شود یا خیر.تست اهم‌متر (مقاومت کویل)
با اندازه‌گیری مقاومت کویل، می‌توان تشخیص داد که سیم‌پیچ سالم است یا دچار قطعی یا اتصال کوتاه شده.استفاده از دستگاه منیفولد گِیج برای بررسی تغییرات فشار
در حین تغییر وضعیت، فشار سیستم باید تغییر کند. در غیر این صورت احتمال گیرکردن پین یا نشت وجود دارد.تست دستی با آهن‌ربا یا ابزار مخصوص
در برخی موارد تکنسین‌ها از روش‌های دستی برای بررسی باز و بسته شدن شیر استفاده می‌کنند.
⚙️ راهکار تعمیر یا تعویض شیر برقی
در صورت سوختن کویل، می‌توان کویل را جداگانه تعویض کرد.
اگر پین داخلی گیر کرده یا نشت داخلی دارد، معمولاً کل مجموعه باید تعویض شود.
استفاده از مدل‌های اورجینال یا تاییدشده توسط شرکت سازنده توصیه می‌شود.
✅ پیشگیری از خرابی شیر برقی
سرویس منظم سیستم و جلوگیری از ورود رطوبت یا آلودگی به مدار مبرد
استفاده از فیلتر درایر مناسب
جلوگیری از نوسان برق با نصب محافظ ولتاژ
📌 نتیجه‌گیری
شیر برقی، قطعه‌ای کوچک اما حیاتی در عملکرد درست کولر گازی است. بی‌توجهی به علائم خرابی آن، می‌تواند باعث کاهش بازدهی، افزایش مصرف انرژی یا آسیب به کمپرسور شود. در صورت مشاهده اختلال در عملکرد سیستم، با تکنسین‌های مجرب تماس بگیرید تا شیر برقی بررسی و در صورت نیاز تعویض شود.
📚 منابع :
کتاب Refrigeration and Air Conditioning Technology – Cengage
راهنمای فنی شرکت Carrier
راهنمای آموزش تعمیر کولر گازی فنی‌حرفه‌ای ایران
Danfoss Solenoid Valves Handbook
