علائم کمبود روغن در کمپرسور کولر گازی
کمبود روغن در کمپرسور کولر گازی اگر زود تشخیص داده نشود، میتواند به سوختن سیمپیچ، قفل شدن قطعات متحرک و حتی تعویض کامل کمپرسور منجر شود.
صدای غیرعادی کمپرسور
صدای ساییدگی، تقتق یا “خشخش” فلز به فلز.
در حالت طبیعی کمپرسور باید صدای یکنواختی داشته باشد.
افزایش بیش از حد دمای پوسته کمپرسور
پوسته (Shell) کمپرسور داغتر از حالت نرمال میشود (بالاتر از 120°C).
بهخصوص ناحیه سوکت و سرسیلندر.
آمپر کشی بالاتر از مقدار درجشده روی پلاک
به دلیل افزایش اصطکاک داخلی، جریان الکتریکی بیشتر از حالت نرمال میشود.
کاهش فشار و راندمان سیستم
فشار دهش کمتر از مقدار استاندارد.
سرمایش ضعیف و عدم رسیدن دمای ساکشن به حالت طبیعی.
بوی سوختگی یا تغییر رنگ روغن
گاهی بهعلت اصطکاک زیاد و داغ شدن کمپرسور، روغن میسوزد و با مبرد مخلوط میشود. این موضوع میتواند باعث تغییر رنگ یا بوی غیرعادی مبرد شود.
سوزاندن مکرر فیوز یا اورلود کمپرسور
چون کمپرسور تحت بار مکانیکی شدید قرار میگیرد، محافظ حرارتی یا فیوز مرتب قطع میکند.
- اگر کمبود روغن شدید باشد، کمپرسور در نهایت قفل میکند (گیرپاژ) یا فیوز میپرد تا از سوختن سیمپیچ جلوگیری کند. این یکی از آخرین و جدیترین نشونههاست.
وجود کف یا حباب در شیشه سایت گلس (اگر وجود داشته باشه)
نشان میدهد که مبرد و روغن بهخوبی جدا نمیشوند و روغن کافی به کمپرسور برنمیگردد.

❗ کمبود روغن در کمپرسور کولر گازی؛ چرا و چه زمانی رخ میدهد؟
کمبود روغن در کمپرسور کولر گازی معمولاً پس از چند سال کارکرد دستگاه بروز میکند و بخشی طبیعی از روند استهلاک محسوب میشود. علت این موضوع را میتوان در چند عامل اصلی خلاصه کرد:
در طول سیکل کاری، مقداری از روغن همراه مبرد وارد مدار میشود و در صورت نبود یا عملکرد نامناسب اویل سپریتور (Oil Separator)، این روغن بهطور کامل به کمپرسور بازنمیگردد.
وجود نشتیهای ریز در اتصالات و اورینگها علاوه بر خروج مبرد، موجب کاهش روغن نیز میشود.
حرارت و فشار بالا در طول زمان موجب افت کیفیت روغن و کاهش خاصیت روانکاری آن خواهد شد.
🔧 توصیهها و روال نگهداری روغن کمپرسور
بررسی سطح و کیفیت روغن در سرویسهای دورهای
رنگ، شفافیت و ویسکوزیته روغن باید در هر سرویس دورهای کنترل شود. روغن تیره یا کدر نشانهای از کاهش کیفیت یا کمبود آن است.تعویض روغن در زمان مناسب
بهطور معمول پس از ۵ تا ۷ سال کارکرد مداوم یا هنگام انجام تعمیرات اساسی در مدار مبرد (مانند تعویض کمپرسور یا کویلها)، توصیه میشود روغن کمپرسور تخلیه و با روغن تازه و استاندارد جایگزین گردد.استفاده از اویل سپریتور
در سیستمهایی با ظرفیت بالا یا لولهکشی طولانی (مانند داکت اسپلیتها)، نصب اویل سپریتور موجب بازگشت مؤثرتر روغن به کمپرسور میشود.کنترل نشتیها
هرگونه نشتی مبرد به معنی کاهش همزمان روغن نیز هست. در سرویسهای دورهای باید تست نشتی و رفع آن در اولویت قرار گیرد.انتخاب روغن متناسب با مبرد
نوع روغن باید مطابق با مبرد دستگاه انتخاب شود؛ برای مثال، در کولرهای گازی با مبرد R410a استفاده از روغن POE الزامی است. عدم تطابق روغن با مبرد میتواند موجب خرابی سریع قطعات داخلی کمپرسور شود.
🔎 روشهای تست عملی برگشت روغن به کمپرسور
۱. بازرسی شیشه سایتگلس (Site Glass)
در سیستمهایی که دارای سایتگلس در مسیر خط مایع یا اویلسپراتور هستند:
وجود کف یا حبابهای مداوم نشانه گردش نامناسب یا کمبود روغن است.
روغن در حالت عادی باید شفاف و یکنواخت مشاهده شود.
۲. اندازهگیری دمای خط ساکشن (برگشت به کمپرسور)
خط ساکشن باید خنک و کمی مرطوب باشد.
خشک بودن بیش از حد لوله → نشانه برگشت ناکافی روغن.
وجود بیش از حد روغن بر روی لوله → احتمال تجمع روغن در اواپراتور یا مسیر لولهکشی.
۳. بررسی سطح و وضعیت روغن (در کمپرسورهای دارای شیشه روغننما)
سطح روغن باید بین ¼ تا ¾ شیشه باشد.
تغییر رنگ (تیره شدن) یا کفآلود شدن روغن نشانگر کمبود یا گردش نامناسب روغن است.
۴. کنترل جریان برق مصرفی کمپرسور (آمپر)
کمپرسور در بار کامل باید آمپری مطابق با مقدار درجشده بر روی پلاک مصرف نماید.
افزایش غیرعادی آمپر همراه با افزایش دمای پوسته کمپرسور، از نشانههای کمبود روغن یا ضعف روانکاری محسوب میشود.
۵. بررسی تجربی از طریق شیر سرویس ساکشن
پس از چند دقیقه کارکرد، در صورت باز کردن مختصر شیر سرویس ساکشن، وجود مقدار اندکی روغن همراه با مبرد نشانه بازگشت روغن است.
خشک بودن کامل خروجی میتواند حاکی از عدم برگشت مناسب روغن باشد.
⚠️ این روش صرفاً باید توسط تکنسین مجرب و با احتیاط کامل انجام شود.
۶. کنترل زمان بازگشت روغن (توصیه کوپلند)
در سیستمهای بزرگتر، سطح روغن پس از ۲ تا ۴ ساعت کارکرد باید به میزان طبیعی بازگردد.
در صورت پایین ماندن سطح روغن و عدم بازگشت آن، مشکل در گردش روغن قطعی است.
✅ جمعبندی:
بررسی دمای پوسته، جریان مصرفی و صدای کمپرسور سریعترین راه تشخیص اولیه است.
استفاده از سایتگلس و شیشه روغننما دقیقترین روش کنترل محسوب میشود.
تست از طریق شیر سرویس ساکشن یک روش میدانی متداول است که نیاز به مهارت بالای سرویسکار دارد.
📚 منابع:
Carrier Service Manual for Air Conditioning Systems
Daikin VRV Installation & Maintenance Guide
ASHRAE Handbook – HVAC Systems and Equipment